De man van Betty (53) start halverwege de jaren negentig een eigen zaak.
Die loopt zo goed, dat Betty zich afvraagt of de riante verdiensten wel zuivere koffie zijn.
Als ze de waarheid ontdekt, besluit ze te zwijgen.
“Laatst las ik in de krant dat een bekende Nederlander in België was opgepakt door de politie. Meteen moest ik aan zijn vrouw denken. Want hield hij haar – zoals zij beweert – overal buiten of wist ze wel degelijk meer? De afgelopen weken heb ik vaak aan haar gedacht. En dan vroeg ik me af of ze de geheimen van haar man gewoon niet wilde weten. Misschien sloot ze haar ogen wel voor alles, precies zoals ik jarenlang deed. Want ook mijn man spookte heel wat uit en nog steeds is hij niet zuiver op de graat. Maar ik vind het juist prettig om niets zeker te weten. Wat niet weet, wat niet deert, toch? En dus vraag ik Hans nooit waar alle stapels geld in huis vandaan komen. Of waar ons vakantiehuis van is betaald. Want liever geloof ik dat Hans goed verdient met zijn eigen zaak. Maar wat ik het allerliefst wil, is dat ons fijne leventje niet verandert.
Midlifecrisis
Hans en ik waren twaalf jaar getrouwd en onze zoon en dochter waren al een tijdje uit de luiers toen Hans in een soort midlifecrisis kwam. Hij was 36 en had het helemaal gehad met zijn werk als supervisor bij een grote fabriek. Hij had al vaak tegen me gezegd dat hij graag voor zichzelf wilde beginnen. Als je man elke dag met lood in zijn schoenen naar zijn werk gaat en letterlijk van vakantie naar vakantie leeft, gun je hem beter. En dus steunde ik hem en bood aan een parttime baan te zoeken en er samen voor te gaan.
Nog diezelfde week nam Hans ontslag en zag ik hem al opbloeien. Ik was zo opgelucht dat ik mijn man weer terug had. Een vader die stoeide met de kinderen, die plannen maakte en die me weer in zijn armen nam en met me danste als ik aan het koken was. We zouden het wel redden. Daar was ik van overtuigd. Ik vond het fantastisch om het gezin te zijn dat ik voor ogen had toen ik verliefd werd op Hans en toen we praatten over een toekomst.
Met een vriend die in dezelfde situatie zat, nam Hans een oude fabriek over. Ze produceerden verpakkingsmaterialen, rollen transparant folie en kleine plastic zakken die marktkooplui gebruiken en waarin groenteboeren voorgesneden salades verpakken. Samen voerden Hans en zijn vriend wat veranderingen door. Zo stopten ze de productie van winkeltassen en investeerden in ziplock. Met dit systeem kun je zakjes dichtklikken in een soort ribbel. De zaken gingen beter dan verwacht maar Hans’ vriend had al snel door dat zakendoen niets voor hem was. Hij kon de stress niet aan. Hans en hij kwamen een uitkoopbedrag overeen. Nu Hans er alleen voor stond, zag ik hem nog meer opbloeien. Het leek wel of hij geboren was voor het ondernemerschap. Met de dag groeide zijn zelfvertrouwen. Thuis noemden we hem plagerig ‘meneer de directeur’. En wat waren we trots toen er een nieuwe auto kwam en we niet veel later als gezin onze eerste reis buiten Europa maakten. Ik was blij en opgelucht dat we destijds durfden dromen. Onze toekomst zag er rooskleurig uit, en al snel zegde ik mijn baan als administratief medewerkster op.
Extraatje voor later
Een paar jaar gingen voorbij en we hadden een prima inkomen. We reden in een mooie middenklasser, ik had een eigen auto en de kinderen liepen in merkkleding. Ik genoot er ontzettend van om voor mijn gezin te zorgen. Regelmatig gingen we weekendjes naar steden als Rome en Parijs en dan sliepen we in de beste hotels. Op familiefeestjes stelde Hans herhaaldelijk voor om gezellig ergens te gaan eten en dan betaalde hij de rekening. Vaak bekeek ik hem en dacht: dat hebben we samen maar mooi geflikt. Nooit heb ik argwaan gevoeld.
Toen we de zaak een jaar of acht hadden, opperde Hans dat we een rekening zouden openen in Zwitserland. Hij wilde samen naar Zwitserland rijden en daar wat extra omzet en kasgeld storten.
Ik vond het maar een raar verhaal en het zette me aan het denken. Als Hans zoveel kasgeld had dat hij ervoor naar Zwitserland wilde, ging het vast niet om een paar duizend euro. Ik vroeg hem hoeveel geld het was en waar dat dan precies vandaan kwam, maar Hans kwam met een ingewikkeld verhaal dat ik niet helemaal begreep maar hij bezwoer me dat het eerlijk verdiend was. Dat was het belangrijkste voor mij. Hij wilde het geld graag storten als ‘extraatje voor later’ en meende dat het in Zwitserland veiliger was. Ik geloofde hem op zijn woord. Wel vond ik dat hele Zwitserland-idee maar niets. Met Nederland was toch ook niets mis? Ik maakte bezwaar, en Hans kwam er nooit meer op terug. Toen niet veel later uitlekte dat er Zwitserse privérekeningen bij de Belastingdienst waren verklikt en het bankgeheim daar dus niets meer voorstelde, hoorde ik hem er nooit meer over. Wel gaf Hans daarna aan dat hij het geen prettig idee vond om belangrijke documenten of voorschotbedragen op de zaak te bewaren. Hij wilde graag een kluis kopen en die thuis neerzetten. Ik voelde daar niet veel voor. Ik was bang voor praatjes. Visite zou de kluis misschien opmerken of de kinderen praatten hun mond voorbij. Mensen kunnen dan denken dat je veel contant geld in huis hebt of dat er iets van waarde ligt. Voor je het weet wordt er dan ingebroken of erger. Maar Hans gaf aan dat het discreet zou gebeuren en dat het hem een beter gevoel gaf. Bovendien, alleen hij en ik zouden er toch vanaf weten? En dus ging ik akkoord.
In de kamer die Hans als kantoor gebruikte werd een grote kluis geplaatst en er kwam een slot op de deur, zodat de kinderen daar niet konden snuffelen. Meteen diezelfde avond nam Hans al een grote stapel contant geld mee naar huis. “Kasgeld en jarenlang opgespaard saldo van klussen tussendoor’, zei hij. Het leek me heel geloofwaardig na acht jaar zakendoen, dus ik stelde verder geen vragen.
Met geld strooien
Hans borg het geld op, samen met de eigendomspapieren van ons huis en nog wat documenten. Zonder schuldgevoel gaven we het geld uit. Hans is een harde werker, zelfs twee avonden per week werkt hij over, en dus genoten we van het goede leven. Ik kreeg dure sieraden en vanuit het niets kocht Hans een vakantiehuis op de Veluwe. Het was een luxe chalet in een prachtig park met speeltuin en zwembad. “Een extraatje waar de kinderen later ook nog vaak heen kunnen,” zei Hans. Ik vond het vreselijk leuk, maar vroeg wel of dit financieel allemaal wel kon. Maar Hans zei me dat hij het geld prima kon missen. Bovendien was het huis een koopje want de vorige eigenaar wilde er snel vanaf. En ook dit keer geloofde ik hem. Hans en ik waren altijd eerlijk tegen elkaar geweest en ik had geen enkele reden om hem te wantrouwen. Toen ik vroeg waarom het geen stenen huis was maar een van kunststof, zei Hans dat stenen huizen golden als onroerend goed en dat je die moest opgeven bij de belasting. Caravans, houten huisjes en chalets waren vogelvrij. En dus zaten we vaak prinsheerlijk in onze vakantiewoning met vloerverwarming, sauna en marmeren tegels. Ook stopte Hans onze kinderen regelmatig een extraatje toe, en toen ze slaagden voor hun – door Hans betaalde – rijbewijs kocht Hans voor hen allebei ook nog een leuke auto. Tweedehands, dat wel, maar nog steeds een wagen met alles erop en eraan. Natuurlijk heb ik mezelf regelmatig afgevraagd waar al die contanten vandaan kwamen. Want om zo kwistig met geld te strooien als Hans deed, zou hij toch best een flinke fabriek moeten hebben. En oké, we mochten niet klagen over de omzet, want juist door de recessie was er meer interesse voor verpakkingsmaterialen, bijvoorbeeld voor verpakte kaas naar Duitsland. Ook was er door Covid en Marktplaats ineens veel meer vraag naar luchtkussenzakken.
Toch knaagde er iets bij mij wanneer de boekhouder vertelde dat de fabriek prima liep maar ik in de boeken getallen zag staan die lager waren dan ons bestedingspatroon deed vermoeden. Want dat deed ik dus wel: de administratie volgen omdat ik graag op de hoogte wilde zijn. Ik had net als Hans een sleutel van het kantoor en kwam er regelmatig. Ik begreep het gewoon niet. Maar wie was ik om Hans te wantrouwen? Zorgde hij niet altijd goed voor zijn gezin? En droeg hij mij niet op handen? Omdat ik niet kon vinden waar het geld vandaan kwam, bleef als enige conclusie over dat het geld dat we uitgaven uit de kluis werd gehaald.
Toen ik erover nadacht, vielen inderdaad wat dingen op hun plek. De rekeningen van de loodgieter, nieuwe terrasverlichting of zelfs de tandarts werden altijd contant betaald. Vaak kwam dat de ondernemers zelf ook prima uit, omdat het dan voor hen zonder bon kon, maar ik had er eerder nooit bij stil gestaan. Het enige antwoord dat ik kon verzinnen, was dat het geld in de kluis zwart geld was, dat nergens in de administratie werd vermeld. En alhoewel me dat helemaal niet lekker zat, besloot ik er niet naar te vragen. Blijkbaar had Hans ervoor gekozen om het mij niet te vertellen en had hij daar een reden voor. En zolang ik nergens wat van wist, kon ik ook mijn mond niet voorbij praten! En, ik geef het toe, ook er mijn ogen voor sluiten. Laf ja, maar dat was de makkelijkste weg. We hadden zo’n fijn leven, ik wilde absoluut niet dat daarin iets zou veranderen. Ik wilde best financieel inleveren, dat zou zo’n ramp niet zijn, maar het leek me vreselijk wanneer Hans zijn zaak zou verliezen en weer zou veranderen in een man die bijna krom liep van ellende en frustratie. En dus hield ik mijn mond.
Safari
En ik hield hem ook stijf dicht toen in het dorp verhalen rondzoemden dat Hans zwart zou handelen met criminelen. Hij zou dozen vol zakjes verkopen aan gladde kerels. Die zouden ze gebruiken voor grootschalige handel in (party)drugs en pillen. Hans zou de dozen ‘s avonds via de achterdeur in hun dure Mercedes laden en er een meer dan goede illegale handel aan hebben. Niet veel later hoorde ik dat hij in verband was gebracht met de illegale afvoer van plasticafval, blijkbaar een zeer lucratief handeltje.
Ik deed of mijn neus bloedde, want natuurlijk was er niemand zo dapper om me recht op de man af te vragen of het waar was. Ik beschouwde het als roddels, smerige lasterpraat, en vroeg Hans niets. Zo lang ik Hans’ reactie niet zag, kon ik geloven dat het verhaal totale onzin was. Want het idee dat Hans iets met criminelen te maken had, vond ik echt erg.
Gelukkig merk ik dat de geldstoom het laatste jaar minder wordt. Ik denk dat Hans ook genoeg heeft van zaakjes die niet helemaal zuiver zijn. Hij heeft ook al een paar keer gezegd dat hij over twee jaar, als hij zevenenvijftig wordt, de zaak van de hand wil doen. Een van zijn vaste medewerkers heeft al interesse getoond. Daarna wil hij samen genieten van onze oude dag, misschien wel met kleinkinderen en nog wat mooie reizen. We dromen allebei van een safari met een bezoek aan het nationaal park in Zuid-Afrika, iets waar we nooit de tijd voor vonden.
Natuurlijk ben ik niet blij met wat ik ontdekt heb. Want als ik alles bij elkaar optel, kan ik onmogelijk tot een andere conclusie komen dan dat Hans bepaalde dingen buiten de wet om gedaan heeft. In wezen veroordeel ik hem erom, en mezelf, omdat ik altijd mijn kop in het zand heb gestoken. Soms lig ik zelfs wakker en pieker over wat er zou kunnen gebeuren, zoals bij die bekende Quizmaster die in de cel eindigde. Maar het is zeker niet zo dat Hans nu van zijn voetstuk is gevallen. We komen allebei uit heel modale gezinnen en hebben het ver geschopt. Ik snap dat Hans wellicht iets voor zichzelf wilde bewijzen, of misschien heeft hij extra behoefte aan financiële zekerheid. Bovendien heeft hij het geld niet voor zichzelf gehouden, maar delen onze familie en kinderen ook mee. En hoewel ik zijn daden niet goedkeur: zelf heb ik al die jaren wel prima van dat geld geleefd. Dus wie ben ik om te oordelen? Wel vind ik het soms vreselijk moeilijk om dit verhaal voor mezelf houden en in een leugen te leven. Ik doe al jaren of mijn neus bloedt. Dat maakt mij een slappeling. Maar ik blijf zwijgen. Want zodra Hans straks met pensioen is, genieten wij samen heerlijk in ons luxe vakantiehuis van onze goedgevulde bankrekening en is dit alles voorbij. Daar kijk ik enorm naar uit!”
Dit interview is geschreven voor en geplaatst in weekblad VRIENDIN.
De namen zijn om privacyredenen veranderd. De vrouw op de foto is een model.
©EvelineKarman